الف- معرفی برنامه:
برنامه‌ای که نابینایان معمولا از آن استفاده می‌کنند جاز نام دارد. آدرس دانلود نسخه آزمایشی برنامه که در هربار که کامپیوتر را راه اندازی می‌کنیم پس از اجرا فقط ۴۰ دقیقه کار می‌کند.
http://www.freedomscientific.com/fs_downloads/jaws.asp
ب- پس از نصب:
باید توجه کرد که اولا نیازی نیست برنامه با هر بار شروع به کار ویندوز به طور خودکار اجرا شود (Options>Basics>Automatically Start JAWS) ثانیا می‌توان گفتار صوتی این برنامه را قطع کرد (Language>Change Synthesizer>No Speech).
ج: چند کلید میانبر کلی:
Insert+J فراخوانی برنامه اگر در حال اجرای TaskBar باشد یا نمایش منوی برنامه اگر در حال اجرای System Tray باشد.
Insert+F4 خروج از برنامه.
نکته: در هنگامی که به این برنامه نیازی ندارید از آن خارج شوید چون کار کردن با کامپیوتر را برای افراد بینا سخت می‌کند مثلا برای خواندن صوتی صفحات وب به طور خودکار صفحه به بالا و پایین حرکت می‌کند یا اینکه در کادرهای ورود متن در حالی که ظاهرا مکان نما در آن کادر وجود دارد اما در واقع اینگونه نیست و باید به شیوه خاص به آن کادر وارد شد.
د- استفاده از برنامه جهت کنترل خصوصیات مورد نظر وب:
Insert+F7 لیست کردن تمام لینک‌های صفحه وب به طوری که حتی عکس‌هایی که به عنوان لینک عمل می‌کنند را نیز با نام نسبت داده شده به آنها نشان می‌دهد. حال باید بررسی کرد که این نام‌ها چه قدر می‌توانند مفهوم را به نابینایان نیز برساند.
Insert+F5 لیست کردن فیلدهای فرم‌های موجود در صفحه مثلا کادرهای ورود ایمیل، شماره دانشجویی، پسورد و نیز دکمه‌های موجود در صفحات وب.
Insert+F6 لیست کردن عنواین موجود در صفحه.
نکته: به طور استاندارد باید عنواین را در html با تگ h1 برای عنواین اصلی و h2 برای عناوین ریزتر که زیر مجموعه هستند و همین طور تا h7 را بنظرم می‌توان بکار برد. برای مثال مثلا صفحه زیر را ببینید:
http://www.freedomscientific.com/fs_downloads/jaws.asp
هر چیزی را نیز که بخواهید با کلید میانبر ذیل برنامه برای ما لیست خواهد کرد:
Insert+F3 لیست کردن عناصر مورد نظر صفحه.
نکته: اگر از یک نوع عنصر در صفحه وجود نداشته باشد طبیعتا نمی‌توان آن نوع عناصر را در صفحه به صورت لیست نمایش داد.
البته اینجانب درباره طراحی استاندارد صفحات وب طوری که برای همگان قابل استفاده باشد متاسفانه بیشتر نمی‌دانم و تخصص مربوطه را نیز ندارم اما شاید کلمه کلیدی accessibility بتواند در جستجوی منابع در اینترنت بکار آید.
با احترام
سید محمود تقوی شهری
4 تیر 1387