آیا HAL فارسی خواهد آمد؟

نابینایان به مانیتور نگاه نمی کنند بلکه گوش می کنند ببینند کامپیوتر چه می گوید.

نرم افزار هائی موجود است که تمام رخدادهای صفحه نمایش را به صورت گویا اعلام می کند و از طریق ما را قادر می سازد تا بدون نگاه کردن به مانیتور با رایانه کار کنیم.

این نرم افزار ها screen reader نام دارند و معروفترین آنها در ایران jaws محصول http://www.freedomscientific.com می باشد که تمامی رویدادهای صفحه نمایش را به زبان انگلیسی بیان می کند.مثلا می گوید : Desktop و سپس می گوید : Recycle Bin به همین ترتیب پاسخ تمام اعمال کاربر را نیز اعلام می کند.

اگر کاربر نمایشگر بریل ، سخت افزاری است که گفتار نرم افزار ذکر شده را به صورت خط بریل نشان می دهد، را داشته باشد قادر خواهد بود راحتر با رایانه کار کند زیرا همزمان می تواند از دو حس شنوائی و لامسه برای این ارتباط کمک بگیرد. البته Braille Display ها دارای قیمت بالائی می باشند و فقط در تعداد معدودی از مراکز نابینایان یافت می شوند.

متاسفانه اکثر نرم افزارهای screen reader موجود در جهان از جمله JAWS قابلیت خواندن نوشته ها را از سمت راست به چپ ندارند و علاوه بر این هیچکدام نیز موتور سخنگو ، TTS ، فارسی ندارند.

برای رفع این مشکل ایرانی ها تلاش بسیاری کرده اند مخصوصا شرکت پکتوس به آدرس www.pactos.ir  که توانسته است مشکل را تا حدودی حل نماید. مثلا برای نرم افزار JAWS امکان خواندن متون فارسی را به صورت حرف به حرف فراهم کرده است و نیز نمایشگر بریلی ساخته است و آن را با نرم افزار JAWS هماهنگ کرده است.(البته شرکت پکتوس مجموعه نرم افزارهای کاربردی گویا و بریل دیگری نیز برای نابینایان تهیه کرده است که خیلی خوب است اما به قیمت خیلی تومان به فروش می رسد چون در ایران قانون کپی رایت رعایت نمی شود و نیز سایر مشکلاتی که همگی تا حدودی از آن اطلاع داریم)

خوشبختانه اعراب که تعدادشان بیشتر است و البته از لحاظ مالی هم قویترند screen reader ای به نام HAL را برای زبان عربی در نظر گرفته اند که یکی دو سال است نسخه عربی آن به بازار عرضه شده است.

چون زبان فارسی بسیار مشابه زبان عربی است حال شاید کافی باشد که ما یک موتور سخنگو فارسی داشته باشیم. فقط همین!

اگر شرکتی میخواسته باشد به این فعالیت بپردازد به نظر می رسد برای موفقیت در بازار ایران باید به نکات زیر توجه کند:

الف - نمایندگی شرکت سازنده HAL یعنی http://www.dolphincomputeraccess.com را رسما بر عهده بگیرد.(این کار فواید زیادی دارد هم برای مشتریان و هم برای شرکتی که این مسئولیت را بر عهده بگیرد چون می تواند از خدمات فنی و پشتیبانی شرکت مادر استفاده کنند)

ب- TTS فارسی خوب برای نرم افزار خود در نظر بگیرد. شرکت http://www.airayvarz.com/fa/tts-enlarge.aspx ادعا کرده است که موفق به ساختن نرم افزار TTS فارسی استانداردی شده است. البته باید بررسی شود که کیفیت آن مناسب باشد. و یا می توان به شرکت سازنده TTS عربی که بنظرم http://www.acapela-group.com است سفارش ساختن TTS فارسی را داد و یا خود برای ساختن آن آستین همت را بالا زد.

نکته : چون تعدادی از ایرانیان علاوه بر قابلیت فارسی نیاز به زبان عربی نیز دارند باید به این نکته توجه کرد که شاید قیمت یک موتور سخنگو که از چند زبان پشتیبانی کند کمتر از چند موتور سخنگو جداگانه برای هر زبان است.

باید برای این کاربران در هنگام نصب برنامه امکانی اضافه کرد تا در صورت تمایل بتوانند کلیدهای صفحه کلید عربی را بر فارسی منطبق سازند و یا برعکس.

ج- از آنجا که نمایشگر بریل ایرانی در ایران بسیار رایج تر از انواع خارجی است باید HAL را برای این نمایشگر بریل نیز تنظیم کرد.

د- سایر محصولات  شرکت مادر مثل نرم افزارهای درشتنما ، magnifier، را نیز عرضه بکند مخصوصا به فرم Dolphin Pen که بسیار مناسب است و توسط کاربر قابل حمل می باشد.

ه - مشابه نمایندگی عربی امکان عرضه نیمه بهای محصولات را برای کاربران خانگی فراهم نماید. البته در این صورت هم قیمت ها بسیار بالا می باشد. اما باید به این نکته توجه داشت که اسکرین ریدری که بتواند متون و نرم افزارهای فارسی را بخواند به مراتب ارزانتر خواهد بود از نسخه کرک شده جاز به اضافه نمایشگر بریل که کاربر نابینا هم اکنون با استفاده از این دو می تواند به گونه ای نه چندان مناسب به مرور صفحات وب و ... بپردازد.